| 6. Sonntag der Osterzeit
Es ist wirklich schwierig ein Bild zu dem heutigen
Evangelium
zu finden. Jesus verspricht den Aposteln seine Fürbitte beim Vater,
dass er
ihnen den Geist der Wahrheit, den Beistand für immer, sendet. Sie
bleiben nicht
als Weisen zurück, weil Jemand zu ihnen kommt (vgl. Joh 14, 16-18). Er
ist zum
ersten Geschenk für die Glaubenden geworden (4. Hochgebet). Die
Miniatur zum
Pfingstfest aus dem Perikopenbuch (1380) des Erzbischof von Trier, Kuno
von
Falkenstein (Trier, Domschatz, Hs. 6, fol. 121v) hat doch etwas mit dem
Evangelium des 6. Sonntag der Osterzeit zu tun. Das Bild bleibt im
Rahmen des
Üblichen. Es ist in zwei Flächen geteilt. Oben wurde die Ausgießung des
Heiligen Geistes dargestellt. In der Mitte Maria umgeben von neun
Aposteln und
zwei weiblichen Jüngerinnen. Sie haben, wie Maria, blaue Kleider an und
bedeckten
Kopf. Sie alle sitzen auf felsigem Boden und über ihnen schwebt die
Taube des
Heiligen Geistes, aus dem mit Sternen bedeckten Himmel herabkommend.
Eine
Verbindung mit dem Geist Gottes ist sichtbar durch einen roten Faden,
der zu
jeder dargestellten Person geht. Das untere Feld stellt die Communis
Vita (gemeinsames Leben) dar.
Dieses Motiv ist auf vielen älteren Miniaturen zu sehen und hier ist es
auch
der Fall. Um ein steinernes Gefäß im Zentrum, das auf dem gleichen
Boden wie
oben steht, scharen sich Männer und Frauen, Menschen und Tiere. Die
Menschen
holen sich aus dem Sammelgefäß, das zu einem Brunnen geworden ist, aus
dem das
Wasser des Lebens überströmt, Hostien als Speise für das ewige und
gemeinsame
Leben. Auf anderen Miniaturen sind es Goldkugeln. Eine Frau und ein
Mann, sogar
ein Hund, trinken von dem Wasser. Die Menschen sind unterwegs: zwei
haben Hüte
an, einige verkürzte Gewänder und Schuhwerk an. Die Hostien und die
Beischrift Communis
vita auf dem Brunnen helfen uns die Deutung des Geschehens
zu
entziffern. Sie deuten auf Communis
vita der Eucharistie oder auch
auf die Gütergemeinschaft der Urkirche (vgl. Apg 4, 32-37). Das Leben
wird noch
durch die Pflanzen auf dem Boden angedeutet.
Jesus spricht zu den Aposteln vom Leben: …ihr aber seht mich, weil ich lebe und weil
auch ihr leben werdet (Joh 14, 19). Petrus sagt, dass Jesus, dem
Geist
nach, lebendig gemacht worden ist, obwohl er, der Gerechte, für die
Ungerechten
und Sünder ein einziges Mal gestorben ist (vgl. 1 Petr 3, 18). Der
Lebende,
Jesus Christus, schenkt durch seinen Geist, der lebendig macht, das
Leben den
Gläubigen. Gerade das will uns das Bild vermitteln, wenn wir es von
oben nach
unten betrachten.
Hl. Johannes Paul II. hat dem Heiligen Geist eine
Enzyklika
1986 gewidmet. Er schreibt darin: Die Kirche bekennt ihren Glauben an den Heiligen
Geist als
den, »der Herr ist und lebendig macht«. So spricht sie im sogenannten
nizäno-konstantinopolitanischen Glaubensbekenntnis, das nach den beiden
Konzilien - dem von Nizäa (325) und dem von Konstantinopel (381) -
benannt ist,
auf denen es formuliert oder verkündet worden ist. Darin fügt man noch
hinzu,
dass der Heilige Geist »durch die Propheten gesprochen hat«.
Diese
Worte empfängt die Kirche aus der Quelle ihres
Glaubens selbst, von Jesus Christus. Nach dem Johannesevangelium ist
uns ja mit
dem neuen Leben der Heilige Geist geschenkt worden, wie Jesus am großen
Tag des
Laubhüttenfestes ankündigt und verspricht: »Wer Durst hat, komme zu
mir, und es
trinke, wer an mich glaubt. Wie die Schrift sagt: Aus seinem Inneren
werden
Ströme von lebendigem Wasser fließen« (Joh 7, 37f). Und der Evangelist
erklärt
dies: »Damit meinte er den Geist, den alle empfangen sollten, die an
ihn
glauben« (Joh 7, 39). Das ist derselbe Vergleich mit dem Wasser, den
Jesus im
Gespräch mit der samaritischen Frau benutzt, wenn er von der
»sprudelnden
Quelle« spricht, »deren Wasser ewiges Leben schenkt« (vgl. Joh 4, 14;
LG 4),
wie auch im Gespräch mit Nikodemus, wenn er die Notwendigkeit einer
neuen
Geburt »aus Wasser und Geist« ankündigt, um in das Reich Gottes zu
kommen (vgl.
Joh 3, 5). Durch das Wort Christi belehrt und durch die
Pfingsterfahrung und
die eigene apostolische Geschichte bereichert, verkündet die Kirche
deshalb von
Anfang an ihren Glauben an den Heiligen Geist als den, der lebendig
macht und
in dem sich der unerforschliche dreieinige Gott den Menschen mitteilt
und so in
ihnen die Quelle zum ewigen Leben begründet.
Weiter schrieb der Papst über das Leben, dass der Geist Gottes schenkt:
Die
Abschiedsrede Christi beim Ostermahl bezieht sich in besonderer Weise
auf
dieses »Schenken« und »Sich-Verschenken« des Heiligen Geistes. In
diesem Text
des Johannesevangeliums enthüllt sich gleichsam die tiefste »Logik« des
im
ewigen Plan Gottes enthaltenen Heilsgeheimnisses als Ausweitung der
unaussprechlichen Gemeinschaft des Vaters, des Sohnes und des Heiligen
Geistes.
Es ist die göttliche »Logik«, die vom Geheimnis der Dreifaltigkeit zum
Geheimnis der Erlösung der Welt in Jesus Christus führt. Die Erlösung,
vom
Sohne Gottes vollbracht in den Dimensionen der irdischen Geschichte des
Menschen - vollbracht in seinem »Fortgehen« durch Kreuz und
Auferstehung - wird
zugleich in ihrer vollen erlösenden Kraft dem Heiligen Geist
übertragen:
demjenigen, der »von dem Meinen nehmen wird« (Joh 16, 14). Die Worte
des
johanneischen Textes zeigen, dass das »Fortgehen« Christi im göttlichen
Heilsplan unerlässliche Bedingung für die Sendung und das Kommen des
Heiligen
Geistes ist; sie besagen aber auch, dass Gott dann beginnt, sich im
Heiligen
Geist zu unserem Heil erneut mitzuteilen
(Johannes Paul II. Enzyklika Dominum
et Vivificantem vom 18.05.1986, Nr. 1. 11).
Von dem geheimnisvollen Leben des Glaubens und der
Gnade,
durch das Wort der Apostel und ihre Taten, berichtet uns die
Apostelgeschichte (vgl.
Apg 8, 5-8. 14-17). Die christlichen Gemeinden leben von dem Geist
Gottes, der
Leben spendet, wenn sie treu dem Wort Christi bleiben und zum Tisch des
Herrn
kommen.
Herr, dein Geist der Wahrheit möge uns belehren,
Herr, dein Geist der Gemeinschaft möge uns zusammenhalten,
Herr, dein Geist des Lebens möge bei uns bleiben.
|
6 Niedziela Wielkanocna
Jest naprawdę
trudno znaleźć obraz do dzisiejszej ewangelii. Jezus obiecuje Apostołom
wstawiennictwo u Ojca. Zapowiada zesłanie im Ducha Prawdy,
Pocieszyciela na
zawsze. Oni nie pozostaną sierotami, ponieważ Ktoś przyjdzie do nich
(por. J
14, 16-18). On stał się pierwszym darem dla wierzących (IV Modlitwa
eucharystyczna). Miniatura na uroczystość Zesłania Ducha Świętego z
ewangelistarza (1380) Kuno von Falkenstein, arcybiskupa Trewiru,
(Trier,
Domschatz, Hs. 6, fol. 121v) ma jednak coś wspólnego z ewangelią 6
Niedzieli
Wielkanocnej. Nasz obraz mieści się w ramach powszechnie przyjętych dla
tego
typu. Został on podzielony na dwa pola.
U góry zostało
przedstawione Wylanie Ducha Świętego. W centrum widzimy Maryję,
otoczoną przez
dziewięciu Apostołów i dwie uczennice. Są one ubrane w niebieski strój
z
nakrytą głową, jak Maryja. Wszyscy siedzą na skale, a nad nimi unosi
się
gołębica Ducha Świętego, wychodząca z gwieździstego nieba. Łączność z
Duchem
Bożym została zaznaczona przez czerwoną nitkę, dochodzącą do każdej z
osób.
Dolne pole
wypełnia Communis vita (życie
wspólnotowe). Ten motyw spotykamy także w wielu starszych miniaturach.
Wokół
kamiennego naczynia, stojącego w centrum i na tym samym gruncie co
wyżej,
zgromadzili się mężczyźni i kobiety, ludzie i zwierzęta. Ludzie
wybierają z
tego naczynia, wypełnionego wodą i przypominającego źródło, hostie,
jako pokarm
na wieczne i wspólne życie. Na innych miniaturach możemy zobaczyć w tym
miejscu
złote kule. Kobieta i mężczyzna, a nawet pies, piją wodę. Ludzie ci są
w
drodze: dwoje ma kapelusz na głowie, a inni skrócone stroje i buty na
nogach.
Hostie i napis na źródle Communis vita
pomagają nam odczytać znaczenie tego wydarzenia. Wskazują one na
wspólnotę
Eucharystii lub na wspólnotę dóbr w pierwotnym Kościele (por. Dz 4,
32-37).
Życie symbolizowane jest dodatkowo przez rośliny na gruncie skalistym.
Jezus mówi do
Apostołów o życiu: ...wy Mnie widzicie;
ponieważ Ja żyję i wy żyć będziecie
(J 14, 19). Piotr
natomiast powiedział, że Jezus został powołany do życia Duchem. Chociaż
sprawiedliwy, raz umarł za grzechy niesprawiedliwych (por. 1 P 3, 18).
Jezus
Chrystus, jako Żyjący, obdarza życiem wierzących przez Ducha
Ożywiciela. Taka
jest właśnie wymowa naszego obrazu, jeśli się go z góry w dół medytuje.
Św. Jan Paweł II
w 1986 poświęcił encyklikę Duchowi Świętemu. Papież pisze: Ducha Świętego wyznaje Kościół jako „Pana i Ożywiciela”. Czyni to słowami
Symbolu wiary, zwanego nicejsko-konstantynopolitańskim od dwóch Soborów
– w
Nicei (325 r.) i w Konstantynopolu (381 r.) – którym zawdzięcza swoje
powstanie
i ogłoszenie. Tam. również dodano, że Duch Święty „mówił przez
Proroków”. Są to
słowa, które Kościół czerpie z samego źródła wiary, którym jest Jezus
Chrystus.
Istotnie, według Ewangelii św. Jana,
Duch Święty został nam dany wraz z nowym życiem, jak głosi i obiecuje
Jezus w
dniu uroczystego żydowskiego Święta Namiotów: „Jeśli ktoś jest
spragniony, a
wierzy we Mnie – niech przyjdzie do Mnie i pije! Jak rzekło Pismo:
Strumienie
wody żywej popłyną z jego wnętrza” (J 7,
37 n.). I Ewangelista dodaje: „A
powiedział to o Duchu, którego mieli otrzymać wierzący w Niego” (J 7, 39). Symbol wody, podobieństwo
wody, wyraziło się również w rozmowie z Samarytanką, gdy Chrystus mówi
o
„źródle wody wytryskującej ku życiu wiecznemu” (por. J 4, 14; LG 4). W
rozmowie
zaś z Nikodemem głosi potrzebę nowego „narodzenia
się z wody i Ducha”, aby „wejść do królestwa Bożego” (por. J 3, 5). Kościół tedy, pouczony
słowem Chrystusa, czerpiąc z doświadczenia Pięćdziesiątnicy i własnych
„dziejów
apostolskich”, od początku głosi wiarę w Ducha Świętego, jako Ożywiciela, poprzez którego niezgłębiony
Trójjedyny Bóg udziela się ludziom,
zaszczepiając w nich zadatek życia wiecznego. Dalej pisał papież o życiu, które daje Duch
Boży: Przemówienie
pożegnalne Chrystusa w
czasie wieczerzy paschalnej pozostaje w szczególnym związku z tym
„daniem” i
„oddaniem się” Ducha Świętego. Oto odsłania się w zapisie Janowej Ewangelii jakby najgłębsza
„logika” zbawczych tajemnic odwiecznych zamierzeń Boga, który jest
niewysłowioną Jednością komunii Ojca, Syna i Ducha Świętego. Jest to
„logika”
Boża, która od tajemnicy Trójcy Świętej prowadzi do tajemnicy
Odkupienia świata
w Jezusie Chrystusie. Odkupienie
spełnione przez Syna w wymiarach ziemskiej historii człowieka –
spełnione w Jego „odejściu” przez
Krzyż i Zmartwychwstanie – zostaje równocześnie w całej swojej zbawczej
mocy przekazane Duchowi Świętemu: „z
mojego weźmie” (J 16, 14). Słowa,
które wedle Janowego zapisu wskazują, że zgodnie z zamysłem Bożym
„odejście”
Chrystusa jest nieodzownym warunkiem „posłania” i przyjścia Ducha
Świętego,
wskazują zarazem na nowy początek
zbawczego udzielania się Boga w Duchu Świętym (Jan
Paweł II. Encyklika Dominum et Vivificantem z
18.05.1986, nr 1. 11).
Dzieje
Apostolskie opowiadają nam o pełnym tajemnic życiu wiary i łaski,
budzącym się
poprzez słowa i czyny Apostołów (por. Dz 8, 5-8. 14-17). Wspólnoty
chrześcijańskie żyją Duchem Ożywicielem, gdy pozostają wierne Słowu
Chrystusa i
gdy przychodzą do Stołu Pańskiego.
Panie, niech Twój Duch Prawdy nas poucza,
Panie, niech Twój Duch wspólnoty nas scala,
Panie, niech Twój Duch Ożywiciel pozostanie znami.
|
