| 13. Sonntag im Jahreskreis
Das Wunder der Auferweckung der Tochter des Jairus (Mk 5, 21-24. 35-43)
eröffnet die Triade der Wunder von dieser Art im Gebetbuch Devotionale
pulcherrimum von St. Galler Abt Ulrich Rösch (1463-1491). Im Evangelium
lesen wir von drei Toten, die zum Leben erweckt wurden (vgl. Mt 9, 18-26;
Lk 7, 11-17; Joh 11, 17-44). Neben der Tochter des Jairus sind noch zwei
andere Miniaturen zu finden, die den Jüngling von Naim und Lazarus darstellen.
Der Bild-Text-Zyklus bildet zwar den Hauptteil der Pergamenthandschrift
(114 Blätter), aber ins persönliche Gebetbuch des Fürstabts sind weitere
Gebete und sogar einige didaktische Texte aufgenommen worden. In der Zusammensetzung
der unterschiedlichen Teile ist das Gebetbuch jedenfalls für die Zeit
recht ungewöhnlich. Die kleinformatige Handschrift (Cod. Eins. 285; 16
x 11, 5 cm) besteht aus vier folgenden Teilen: I - Kalender und Berechnungstabellen
(S. 2-17), II - 39 lateinische Gebete und 4 erbaulich-didaktische Texte
(S. 23-75), III - heilsgeschichtlicher Zyklus (S. 80-218), IV - 3 Gebete
für Verstorbene (S. 222-224).
Unsere Miniatur (S. 169) mit dem zugehörigen Gebet O vita vivens...
(S. 168) zeigt Jesus, der der Bitte des Synagogenvorstehers nachgegangen
ist, und ihn in sein Haus begleitete. Das Ereignis ist nicht in einem
Haus oder Hof platziert, sondern draußen. Der Herr wird von seinen besonders
bevorzugten Jüngern: Johannes, Petrus und Jakobus begleitet. Es sind allerdings
nur zwei von ihnen zu sehen. Es dürfen auch die Eltern der einzigen Tochter
dabei sein. Jesus fasst das in langes Tuch gewickelte Mädchen, das auf
einer Totenbahre sitzt, an. Es hat die Füße und Hände gebunden und auf
dem Kopf einen Tuch. Jesus hat dem Vater der schon verstorbenen Tochter
versichert, dass sie nur schläft. Vielleicht in diesem Moment sagt er
zu ihr auf Aramäisch Talita kumi! (Mädchen, ich sage dir, steh
auf!). Es besteht die Frage, ob Jesus Hebräisch oder Aramäisch gesprochen
hatte? Obwohl Aramäisch und Griechisch im 1. Jh. im Nahen Osten als internationale
Sprachen galten, die Juden haben zu Hause doch Hebräisch gesprochen (bis
in das 3. Jh.).
Der hl. Ambrosius (ca. 340-397) sagt: "Es kamen" heißt es,
"Diener und sprachen zum Vorsteher: Bemühe ihn nicht!" Noch
stehen auch sie der Auferstehung, die Jesus im Gesetze vorausverkündete
(vgl. Ps 15, 9f), im Evangelium, vollführte, ungläubig gegenüber. Daher
zog er, als er in das Haus getreten war, nur wenige Zeugen des bevorstehenden
Auferstehungsvorganges bei (vgl. Lk 8, 51); denn nicht viele bekannten
sich sogleich zum Auferstehungsglauben. So kam es denn: als der Herr sprach:
"Das Mädchen ist nicht tot, sondern schläft nur, da verlachten sie
ihn" (Lk 8, 52f). Jeder Ungläubige ist ein Spötter. Mögen sie denn
ihre Toten, die sie tot glauben, beweinen! Wo der Glaube an eine Auferstehung
lebt, zeigt sich nicht das Bild des Todes, sondern der Ruhe. Auch die
Bemerkung des Matthäus, dass sich Flötenspieler im Hause des Vorstehers
befanden und eine lärmende Schar (vgl. Mt 9, 23), ist nicht verwunderlich;
denn Flötenspieler wurden entweder nach einem alten Brauch, von dem berichtet
wird, zur Entfachung und Erregung der Trauer, oder aber deshalb beigezogen,
weil die Synagoge dem Sang, den das Gesetz und sein Buchstabe tönte, keine
geistige Freude abzugewinnen vermochte. Da fasste nun Jesus das Mädchen
an der Hand und heilte es und befahl, dass man ihm zu essen gebe (vgl.
Lk 8, 54-56), zum Beweis, dass es lebte, dass man's nicht für ein Gespenst
(vgl. Mt 14, 26), sondern für Wirklichkeit halten sollte. Selig der, den
die Weisheit an der Hand fasst! (VI, 61-63).
Weiter erklärt Ambrosius
den Unterschied zwischen dem Sohn der Witwe und der Tochter des Jairus:
Was wird jedoch der Grund für so große Verschiedenheit sein? Oben (vgl.
Lk 7, 12 ff) wird der Witwe Sohn vor aller Augen auferweckt, hier eine
größere Zahl von Zeugen ausgeschlossen. Doch ich glaube, dass sich dort
des Herrn Erbarmen gerade auch darin offenbaren sollte, dass es bei der
Witwe, der Mutter des einzigen [Sohnes], keinen Aufschub mehr litt, und
darum, um ihr längeres Leid zu ersparen, das Handeln beschleunigt wird.
Auch ein Walten der Weisheit offenbart sich darin: im Sohn der Witwe wird
die [Heiden-]Kirche rasch zum Glauben gelangen, in der Tochter des Synagogenvorstehers
die Juden wohl gläubig werden, freilich nur allzu wenige von den vielen
(Ambrosius, Expositio in Lucam, VI, 64).
Jesus, du erfüllst unsere Bitten.
Jesus, du bist mit uns unterwegs.
Jesus, fasse auch uns an die Hand und erwecke uns.
|
13 Niedziela Zwykła
Cud wskrzeszenia córki Jaira (Mk 5, 21-24. 35-43) otwiera triadę cudów
tego typu w modlitewniku Devotionale pulcherrimum opata z St. Gallen
Ulricha Rösch (1463-1491). W Ewangelii czytamy o trzech umarłych, którzy
zostali wskrzeszeni (por. Mt 9, 18-26; Łk 7, 11-17; J 11, 17-44). Obok
córki Jaira znajdują się jeszcze dwie inne miniatury, przedstawiające
młodzieńca z Nain i Łazarza. Cykl obrazów i tekstów stanowi główną część
rękopisu pergaminowego (114 kart), ale jednak do osobistego modlitewnika
opata zostały włączone inne modlitwy oraz niektóre teksty dydaktyczne.
Pod względem układu różnych tekstów ten modlitwenik jest jak na swoje
czasy bardzo nietypowy. Ten rękopis małego formatu (Cod. Eins. 285; 16
x 11, 5 cm) składa się z czterech następujących części: I - kalendarz
i tabele obliczeniowe (s. 2-17), II - 39 łacińskich modlitw i 4 dydaktyczne
teksty (s. 23-75), III - cykl historiozbawczy (s. 80-218), IV - 3 modlitwy
za zmarłych (s. 222-224).
Nasza miniatura (s. 169) z odpowiednią modlitwą O vita vivens...
(s. 168) ukazuje Jezusa, który wysłuchał prośby przełożonego synagogi
i towarzyszy mu w drodze do jego domu. To wydarzenie nie zostało umiejscowione
w domu lub na dziedzińcu, ale na zewnątrz. Mistrzowi towarzyszą szczególnie
wybrani uczniowie: Jan, Piotr i Jakub. Tylko dwóch z nich można dostrzec
na obrazie. Także rodzice jedynaczki mogą uczestniczyć w tym wydarzeniu.
Jezus dotyka dziewczynkę owiniętą w długie płótno, siedzącą na noszach.
Ma ona związane nogi i ręce, a na głowie chustę. Jezus zapewnił ojca już
umarłej córki, że ona tylko śpi. Być może w tym momecie mówi do niej po
aramejsku Talita kumi! (Dziewczynko, mówię tobie, wstań!). Powstaje
pytanie, czy Jezus mówił po hebrajsku, czy po aramejsku? Choć język grecki
i aramejski w I wieku na Bliskim Wschodzie były międzynarodowymi językami,
to Żydzi w domu używali jednak hebrajskiego (aż do III wieku).
Św. Ambroży (ok. 340-397) mówi: "Przyszli słudzy i powiedzieli
do przełożonego: Nie trudź Go już więcej". Także oni nie dowierzają
i stoją obojętni wobec zmartwychwstania, które Jezus zapowiedział w Prawie
(por. Ps 15, 9-10), a dopełnił w Ewangelii. Gdy wszedł do domu, zabrał
ze sobą tylko niektórych świadków nadchodzącego wydarzenia zmartwychwstania
(por. Łk 8, 51), gdyż niewielu wyznawało wiarę w zmartwychwstanie. Tak
stało się, gdy Pan powiedział: "Diewczynka nie umarła, tylko zasnęła.
Lecz oni wyśmiewali się z Niego" (Łk 8, 52-53). Każdy niewierzący
jest szydercą. Niech opłakują oni swoich umarłych, o których śmierci są
przekonani. Gdzie żyje wiara w zmartwychwstanie, tam ukazuje się nie obraz
śmierci, ale spokoju. Także nie dziwi nas uwaga Mateusza, że w domu dostojnika
zebrali się fletniści i lamentujący tłum (por. Mt 9, 23). Fletniści według
starego zwyczaju, o którym się mówi, byli wzywani do wzniecenia i wywołania
żałoby lub dlatego, że synagoga pieśni, którą rozbrzmiewa Prawo i jego
litera, nie wypełniła duchową radością. Jezus chwycił za rękę dziewczynkę,
uzdrowił ją i polecił jej dać coś do jedzenia (por. Łk 8, 54-56), na świadectwo,
że żyje, aby nie uważano ją za zjawę (por. Mt 14, 26), ale za rzeczywistego
człowieka. Błogosławiony ten, którego Mądrość chwyciła za rękę! (VI, 61-63)
Dalej Ambroży wyjaśnia różnicę między synem wdowy, a córką Jaira: Co jest
powodem do tak wielkiej różnicy? Wyżej (por. Łk 7, 12nn) został wskrzeszony
syn wdowy na oczach wszystkich, tutaj większa liczba świadków została
wykluczona. Wierzę jednak, że tam miłosierdzie Pańskie miało się w tym
objawić, że wdowa i matka jedynaka nie musiała więcej czekać oraz w tym,
że zostało jej oszczędzone dłuższe cierpienie poprzez przyspieszenie działania.
Także spełnienie się mądrości objawia się w tym, że w synu wdowy Kościół
pogan szybko dojdzie do wiary, a w córce przełożonego synagogi Żydzi wprawdzie
stają się wierzący, ale nieliczni spośród wielu (Ambrosius, Expositio
in Lucam, VI, 64).
Jezu, Ty spełniasz nasze prośby.
Jezu, Ty jesteś z nami w drodze.
Jezu, chwyć także nas za rękę i wskrześ nas.
|
